Gemoedelijke ‘Ome Elek’ Schwartz houdt na Georg Kessler Sparta op niveau

In de rubriek Kasteelkanjers wordt het vizier gericht op oudspelers en ex-trainers die Sparta extra roodwitte kleur hebben gegeven. In de rij der memorabele smaakmakers belicht Louis Du Moulin ditmaal de hoogst aparte Elek Schwartz, die als coach op leeftijd SP-AR-TA in het seizoen 1971-1972 met sprankelend voetbal (en de steun van assistent Leo Steegman) naar een fraaie vierde plaats op de eindranglijst loodst.

Kasteelheer Georg Kessler maakt aan het eind van het seizoen 1970-1971 bekend dat hij Sparta verruilt voor RSC Anderlecht. De teleurstelling over zijn vertrek onder de Spartanen is groot, want onder zijn strakke leiding is er een jaar lang uitstekend gepresteerd. Wie is nu in staat om het bereikte niveau vast te houden? De clubleiding meent de juiste opvolger gevonden te hebben in een andere ex-bondscoach, te weten Elek Schwartz, een keuze waar menige supporter vreemd van op kijkt. De Fransman van Roemeense bloede is immers al 63 en ook een totaal andere persoonlijkheid dan zijn voorganger.

Kunstliehebber

Waar bij Kessler strakke discipline, veel droge trainingsarbeid en weinig humor voorop hebben gestaan brengt Schwartz vooral gemoedelijkheid, variatie in de oefenstof en een bredere kijk op de wereld naar Spangen. De nieuwe Kasteelheer is een erudiet man, een ware kunstliefhebber, schildert ook zelf en staat open voor allerlei nieuwe ontwikkelingen op sportgebied. Bij hem daarom bijvoorbeeld minder nadruk op zware duurlopen voor het opbouwen van conditie, maar intervaltraining, zoals in de atletiek.
De spelers, zekere degenen die langer meelopen, pikken die dan nog vrij ongebruikelijke aanpak maar wat graag op. Met als gevolg dat Sparta onder Schwartz, in de wandeling wel ‘Ome Elek’ genoemd, niet minder presteert dan onder Kessler en daarbij ‘het spelletje’ nog frisser en fruitiger op de mat weet te leggen. Een vergelijking met de bevrijding die Ajax bijna gelijktijdig doormaakt onder de vriendelijke Roemeen Stefan Kovacs doormaakt na het jarenlange bewind van ‘strenge schoolmeester’ Rinus Michels wordt nogal eens gebezigd.

Rode Ster Belgrado te listig

Spijtig is dat Sparta’s Europese campagne (overgehouden aan de verloren bekerfinale tegen landskampioen Ajax) al na twee ronden ten einde komt. Nadat eerste hindernis Levski Spartak Sofia met moeite is genomen (1-1 uit, 2-0 thuis) blijkt Rode Ster Belgrado net even te listig. Op de 1-1 in de Kuip volgt in de Joegoslavische hoofdstad een 2-1-nederlaag, dankzij een wervelende Dragan Dzajic op de linkervleugel en de Spaanse arbiter Ortiz de Mendibil, die zich manifesteert als een thuisfluiter van de ergste soort.
Op de vaderlandse velden blijven de resultaten zo klinkend dat Sparta de derde plaats binnen handbereik blijft houden. Gaandeweg zorgwekkender is evenwel het gedrag van Elek Schwartz, die steeds warriger begint over te komen. Soms komt hij pas op het laatste moment met de opstelling op de proppen, lijkt het alsof andere dingen hem veel meer in beslag nemen dan de potjes voetbal. Deze lieve man is als trainer over de houdbaarheidsdatum heen, moet de clubleiding wel vaststellen. Waarop wordt besloten dat Leo Steegman hem voortijdig zal vervangen. Op 3 april zit Schwartz voor het laatst als hoofdtrainer op de bank. In Eindhoven, waar PSV met 0-1 wordt verslagen door een doelpunt van Janusz Kowalik.

Nol Heijerman

Het is een mooi afscheidscadeau van zijn spelers, die maar wat opgelucht zijn dat ze van hun roerganger zijn verlost. ,,Schwartz was zonder meer een vakman,” zal rechterspits Nol Heijerman zich later herinneren. ,,Dat kon je zien aan de wijze waarop hij ons klaarstoomde in de voorbereiding, onze conditie was top en de speelwijze zeer creatief. Voor de jongeren in de groep bleef hij echter een oude man, die teveel over andere zaken dan voetbal sprak en voor hen zijn tijd had gehad. Gelukkig had de ervaring in de selectie de overhand, daardoor wisten we hoe er tijdens de wedstrijd moest worden gehandeld.”

Tweemaal vierde

Met Leo Steegman als eindverantwoordelijke maakt Sparta het seizoen af. De derde plaats, die recht geeft op deelname aan het UEFA Cuptoernooi, blijft net buiten bereik, omdat FC Twente twee punten zal veroveren. Geen Europees voetbal dus het seizoen daarop, diezelfde jaargang (onder Steegman) wel weer een vierde plaats in de eindrangschikking. Zo hoog zal Sparta daarna in Eredivisieverband nooit meer finishen.
En ‘Ome Elek’? Die gaat na een paar maanden rust weer als oefenmeester aan de slag. Eerst in West-Duitsland bij TSV 1860 München (1972-1973), vervolgens in Frankrijk bij RC Strasbourg (1976-1977) en FCSR Haguenau (1978-1979). In die laatste plaats geniet hij ook van zijn pensoen, todat hij op 2 oktober 2000, bijna 92, zijn laatste adem uitblaast.