Kasteelkanjer Sparta-Ajax: Jan van Beveren

De uitzending van Andere Tijden Sport op 5 juni jongstleden gewijd aan wijlen Jan van Beveren (1948-2011) heeft meer losgemaakt dan tot nog toe algemeen bekend is geworden. ,,Nooit heb ik zoveel reacties gehad op een aantal uitspraken in een televisieprogramma,'' moet doorgewinterd voetbaljournalist Matty Verkamman bekennen. Niet zozeer zijn persoonlijke herinneringen aan het hoofdthema van die fraaie hommage ('In de clinch met Cruijff') waren onderwerp van de massale respons, maar zijn aanvullende onthullingen over de laatste levensfase van 'de unieke wonderkeeper' in het voorjaar van 2011 in en om het oliestadje Beaumont in Texas.

Volgens Verkamman, namens dagblad Trouw decennialang vaste volger van het Nederlands elftal en daarom ook als weinig anderen ingevoerd in de 'Jan van Beveren Story', leidde de oud-Spartaan daar een bestaan dat totaal niet paste bij de gloriedagen uit zijn voetballeven op vaderlandse bodem. ,,Zijn eerste Nederlands elftalshirt dat hij droeg onder zijn keeperstrui bij zijn debuut in Oranje heb ik toen ik bij hem logeerde voor 500 dollar van hem gekocht. Niet omdat ik het nou zo graag wilde, maar omdat Jan erop aanstuurde. Want dan kon hij weer een week vooruit,'' aldus Verkamman, die een weeklang optrok met Van Beveren ruim twee maanden voor diens onverwachte overlijden op 26 juni 2011 ten gevolge van een hartstilstand. ,,Zo slecht ging het dus met hem, hij was na allerlei zakelijke misstappen, zoals met zijn postzegelhandel, echt bezig met het aan elkaar knopen van de eindjes. Daarnaast was zijn levenswijze zeker niet meer gezond te noemen. Kettingroken en liters koffie, amper eten, zo hield hij zich op de been.'' 

Heibel

Het belichten van de donkere kant van Van Beverens Amerikaanse nadagen heeft voor Verkamman bijna ook nog vervelende gevolgen gehad. De nabestaanden van de doelman (tweede echtgenote Toosje, zoons Raymond en Roger) trokken na de uitzending vrijwel meteen aan de bel om te melden dat zij stappen zouden ondernemen vanwege alle geuite onwaarheden. Waarop Verkamman reageerde met:  ,,Als jij mij niet wil geloven, ga dan te rade bij Jan z'n broer Wil, die in Andere Tijden Sport ook aan het woord komt. Van hem zul jet hetzelfde horen als wat ik met alle respect voor Jan heb gezegd.'' Omdat het bewuste Oranjeshirt ook nog een pittig discussiestuk dreigde te worden nam Verkamman een kloek besluit: ,,Ik heb het opgestuurd naar de familie in Amerika, zijn we van dat gezeur af.'' 

Weinig Sparta in bovenstaand deel van Jan van Beverens leven, maar geen Spartaan zal het minder interessant vinden. Omdat 'we' hem voor altijd in ons hart hebben gesloten als de allerbeste doelman uit de roemruchte roodwitte geschiedenis. Daarom natuurlijk ook maar even het begin van zijn (sportieve) verhaal, dat overloopt van de bijzonderheden. 

Doesburg

Zo zit Kasteelheer Wiel Coerver in het seizoen 1966-1967 met 'springkikker' en neo-Oranje-international Pim Doesburg (1943) onder de lat helemaal niet op een andere keeper te wachten, maar blijkt de vijf jaar jongere Jan van Beveren zo'n geweldig talent dat hij hem wel de kans in de hoofdmacht wil geven. Uit tegen Sittard (op 18 december 1966) is het zover, Sparta wint met 0-1, waarna acht dagen later 'Lange Jan'opnieuw zich mag bewijzen uit bij PSV (1-0 verlies).

Doesburg maakt vervolgens het seizoen vol, maar weet dat hij mag vertrekken en zal naar PSV verkassen.

In de drie daaropvolgende jaargangen ontpopt Van Beveren als roodwitte sluitpost zich tot een ware attractie op zich. Zijn atletisch vermogen is weergaloos, zijn reacties zijn fenomenaal, zijn spelhervattingen direct dreigend: als eerste allerlaatste man gooit 'Beef' de bal ruim over de middenlijn, zodat buitenspelers als Nol Heijerman en Jorgen Kristensen meteen zijn gelanceerd.

Via het Nederlands elftal maakt Van Beveren internationaal naam door begin 1970 op Wembley Engeland op 0-0 te houden. Dan staat ook al vast dat hij Sparta zal gaan verlaten. De vraag is echter wie wil er heel diep in de buidel tasten voor een doelman, ook al is die van uitzonderlijke klasse.

Geen Ajax

Bij topclub Ajax is vedette Johan Cruijff, zijn latere grote vijand bij Oranje, zeker van hem gecharmeerd, maar heeft trainer Rinus Michels andere prioriteiten dan het schoonhouden van het eigen doel met een kapitale ballenvanger. De logge Heinz Stuy (van Telstar) is voor hem goed genoeg.

Andere (inter)nationale topper Feyenoord wil Van Beveren wel hebben, als opvolger van Eddy Pieters Graafland en vervanger van de (nog) wisselvallige Eddy Treijtel. Een eerste gesprek met de club van 'Zuid' loopt echter spaak, omdat manager Guus Brox Van Beveren voorhoudt dat hij het een eer moet vinden om voor Feyenoord te spelen. Die houding is voor de gevraagde Spartaan meteen reden om die club uit zijn hoofd te zetten.

PSV, op dat moment nog niet deeluitmakend van de nationale Top 3, is wel slagvaardig: voor een miljoen gulden stapt Van Beveren over en als extra bonus keert Doesburg terug op Spangen.

Met PSV zal Van Beveren driemaal de landstitel verover ('74-'75, '75-'76 en '77-'78), twee keer de KNVB-beker ('73-'74) en in 1978 de UEFA Cup. Zijn band met Oranje, waarvoor hij welgeteld 32 keer zal uitkomen, wordt nooit echt innig, omdat hij zich blijft verzetten tegen de 'Amsterdamse kliek', aangevoerd door Cruijff en Michels.

Zijn afwezigheid op het WK in 1974 wordt pas echt gevoeld na het verrassend verliezen van de finale, wanneer menige kenner uitroept 'Met Van Beveren onder de lat waren we wel wereldkampioen geworden!'

Hetzelfde sombere liedje wordt vier jaar later gezongen na de verloren WK-finale in Argentinië.

Vanwege de vele ernstige bedreigingen aan hem en zijn gezin rond een televisie-optreden besluit Van Beveren kort daarna Nederland de rug toe te keren en zich te vestigen in Amerika, waar hij nog tot in 1986 als doelman actief zal blijven.